Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów

Wstęp

Rozwój szkolnictwa w jednoczącej się Europie wspomagany jest od niedawna przez nowy program edukacyjny Unii Europejskiej SOCRATES/ERASMUS.

Program ten ma wśród swoich priorytetów wspieranie międzynarodowej współpracy między instytucjami oświatowymi krajów Unii. W ramach programu SOCRATES/ERASMUS oferowana jest pomoc finansowa na różnorodne działania zmierzające do rozwoju współpracy między uczelniami wyższymi krajów członkowskich Unii Europejskiej, krajów-członków Europejskiego Zrzeszenia Wolnego Handlu (EFTA) i krajów z Unią stowarzyszonych. Kluczową rolę w tej współpracy przypisuje się wymianie studentów, której rozwój zależny jest od stworzenia w uczelniach partnerskich wspólnych uregulowań , aby studia odbyte w jednej uczelni uznawane były przez inne uczelnie współpracujące. W tym celu opracowany został jako jedno z narzędzi Procesu Bolońskiego Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów (w skrócie ECTS, w oryginale angielskim European Credit Transfer and Accumulation System) mający przyczynić się do udoskonalenia procedur uznawania okresu studiów odbywanych za granicą, np. w programie SOCRATES/ERASMUS.

ECTS pozwala w sposób prosty i przejrzysty przedstawić zasady odbywania studiów i wymagania konieczne do ich zaliczenia. Daje możliwość porównania programów nauczania, a także ułatwia formalny transfer osiągnięć studenta w nauce z jednej instytucji do drugiej. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu punktów ECTS oraz wspólnej skali ocen. Uczestnictwo w systemie ECTS jest dobrowolne i oparte na wzajemnym zaufaniu między współpracującymi ze sobą uczelniami. Każda uczelnia sama decyduje o doborze partnerów do tej współpracy.

Szczegółowy opis systemu oraz odniesienia do polityki europejskiej w ramach Procesu Bolońskiego i kształtowania Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego można znaleźć w publikacjach: Europejski System Transferu Punktów - Przewodnik, Warszawa, Narodowa Agencja Progr. Socrates-Erasmus 2004; T. Saryusz-Wolski, System akumulacji punktów ECTS jako metoda zarządzania elastycznym modelem studiów, Warszawa, MENiS 2004; A. Kraśniewski, Proces Boloński: dokąd zmierza europejskie szkolnictwo wyższe?, Warszawa, MENiS 2004; Ramowa struktura kwalifikacji Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, Warszawa, MEN 2005; Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego, Warszawa, MEN 2005. Wiele informacji znajduje się również na stronie Agencji Narodowej SOCRATES: http://www.socrates.org.pl

Czym są punkty ECTS

Punkty ECTS są wartościami liczbowymi odpowiadającymi wkładowi pracy, którą winien wykonać student, aby otrzymać zaliczenie poszczególnych przedmiotów.

Każda wartość odzwierciedla ilość pracy koniecznej do zaliczenia pojedynczego przedmiotu w stosunku do całkowitej ilości pracy wymaganej do zaliczenia pełnego roku studiów na danym kierunku.

Pod uwagę brane są wszelkie formy nauki: wykłady, ćwiczenia, zajęcia laboratoryjne, zajęcia terenowe, seminaria, prace semestralne, a także egzaminy oraz inne metody oceny. 60 punktów ECTS odzwierciedla wkład pracy wymaganej do zaliczenia pełnego roku akademickiego; na semestr przypada zwykle 30 punktów.

Zakłada się, że wszystkie przedmioty w systemie ECTS należą do zasadniczego programu uczelni, według którego odbywają się studia stacjonarne. Uczestniczące w ECTS instytucje same wyznaczają wartości punktowe poszczególnych przedmiotów, odpowiadające wkładowi pracy. Punkty przyznawane są również za praktyki i przedmioty fakultatywne, składające się na integralną część programu studiów. W wykazie zaliczeń mogą zostać wymienione również przedmioty niepunktowane. Przyporządkowane przedmiotom punkty przyznawane są studentom, którzy spełnią wszystkie warunki konieczne zaliczenia przedmiotu i zdadzą wymagane egzaminy.

Jak działa ECTS

Kluczową rolę w systemie ECTS pełnią trzy dokumenty:

1. Pakiet informacyjny (information package), którego przykładem jest niniejsza publikacja, zawierający ogólne informacje na temat uczelni przyjmującej, kalendarza akademickego, procedur administracyjnych, informacje praktyczne dla studentów przyjezdnych oraz szczegółowy opis programu studiów i dostępnych zajęć na jednym lub kilku (zwykle pokrewnych) kierunkach studiów. Opis ten dotyczy przede wszystkim formuły zajęć, ich problematyki, wymagań wstępnych, okresu trwania, sposobu oceny, wartości punktowej oraz innych istotnych danych na temat przedmiotów proponowanych przez uczestniczącą w systemie ECTS instytucję. Pakiet jest formą przewodnika dla studentów i nauczycieli akademickich w uczelniach partnerskich. Winien być aktualizowny co rok i dostępny w formie internetowej.którego przykładem jest niniejsza publikacja, zawierający ogólne informacje na temat uczelni przyjmującej, kalendarza akademickego, procedur administracyjnych, informacje praktyczne dla studentów przyjezdnych oraz szczegółowy opis programu studiów i dostępnych zajęć na jednym lub kilku (zwykle pokrewnych) kierunkach studiów. Opis ten dotyczy przede wszystkim formuły zajęć, ich problematyki, wymagań wstępnych, okresu trwania, sposobu oceny, wartości punktowej oraz innych istotnych danych na temat przedmiotów proponowanych przez uczestniczącą w systemie ECTS instytucję. Pakiet jest formą przewodnika dla studentów i nauczycieli akademickich w uczelniach partnerskich. Winien być aktualizowny co rok i dostępny w formie internetowej.
2. Porozumienie o programie zajęć (learning agreement) to rodzaj kontraktu między studentem, a współpracującymi uczelniami (wysyłającą i przyjmującą). Porozumienie to musi zostać podpisane przez wszystkie strony przed wyjazdem studenta za granicę. Student zobowiązuje się w tym dokumencie do zrealizowania określonego programu zajęć wybranych z oferty uczelni przyjmującej. Zatwierdzając porozumienie uczelnia przyjmująca zobowiązuje się zapewnić studentowi udział w wymienionych tamże zajęciach, zaś uczelnia wysyłająca potwierdza wolę uznania zaliczonych przedmiotów według uzgodnionej punktacji i skali ocen ECTS.
3. Wykaz zaliczeń (transfer of records) opisuje osiągnięcia studenta w nauce przed i po okresie studiów za granicą. W wykazie wymienione są wszystkie studiowane przedmioty, ilość zdobytych punktów oraz uzyskane oceny, przyznawane według skali ocen danej uczelni, i jeśli to możliwe, według skali ocen ECTS.

Z dokumentów tu opisanych korzysta mianowany w każdej z uczelni koordynator uczelniany oraz koordynatorzy kierunkowi, którzy zajmują się administracyjną stroną ECTS. Potwierdzają oni swoimi podpisami porozumienie o programie zajęć i wykaz zaliczeń, a także dane zawarte w formularzu zgłoszeniowym studenta, o którym mowa poniżej. Jednak zasadnicza rola koordynatorów polega na udzielaniu informacji i porad studentom, którzy pragną zostać uczestnikami ECTS. Doradztwo stanowi bowiem istotną część systemu. Pomocą w tej materii służą również koordynatorzy programu SOCRATES/ERASMUS na wydziałach.

A oto jak w skrócie wygląda procedura udziału studenta w systemie ECTS. Kandydat, zapoznaje się z pakietem informacyjnym uczelni, na której chciałby czasowo studiować, a następnie przygotowuje w porozumieniu ze swoim koordynatorem plan programu studiów na czas wyjazdu. Pierwszym dokumentem, który należy wypełnić jest formularz zgłoszeniowy studenta (Student Application Form), w którym powinny się znaleźć dane osobowe, fotografia kandydata oraz informacja o liczbie punktów ECTS, którą planuje on uzyskać w uczelni przyjmującej. Do wniosku dołącza się uzgodnione z koordynatorem porozumienie o programie zajęć (Learning Agreement) i – opcjonalnie – opis dotychczasowego przebiegu studiów, najlepiej w formie wykazu zaliczeń (Transcript of Records dla dotychczasowych osiągnięć z uczelni macierzystej). Na wypadek, gdyby uczelnia, do której kandydat chciałby w pierwszej kolejności pojechać nie przyjęła jego wniosku, w formularzu jest miejsce na podanie dwóch lub trzech uczelni. W takim przypadku student – za zgodą koordynatora – musi przygotować porozumienie o programie zajęć dla każdej uczelni odrębnie. Porozumienie o programie zajęć podpisuje student oraz uczelnia macierzysta i przyjmująca. Podpisanie tego dokumentu jest warunkiem koniecznym uznania studiów odbytych w uczelni przyjmującej. Kopię podpisanego porozumienia otrzymuje każda ze stron, tj. uczelnia macierzysta, uczelnia przyjmująca oraz student. Może się zdarzyć, że po przyjeździe do uczelni przyjmującej student musi zmodyfikować uzgodniony wcześniej program studiów (Learning Agreement), np. ze względu na kolizję godzin w rozkładzie zajęć. W formularzu jest miejsce na uwzględnienie takich zmian (Changes to Learning Agreement) za zgodą wszystkich zainteresowanych stron. Zmiany muszą być potwierdzona podpisem studenta oraz koordynatorów w obydwu uczelniach.

Transfer punktów ECTS odbywa się na podstawie wykazu zaliczeń końcowych (Evaluation Sheet, w którym wpisywane są wyniki egzaminów i zaliczeń poszczególnych zajęć oraz Transcript of Records dla wyników osiągniętych w uczelni przyjmującej, dokument podpisywany przez Dziekana danego wydziału). W wykazie odnotowuje się wszystkie przedmioty/zajęcia, w których student uczestniczył z podaniem uzyskanej liczby punktów oraz ocenami przyznanymi zgodnie ze skalą ocen stosowaną w danej uczelni, a także – jeśli to możliwe – w skali ocen ECTS. Połączenie punktów i ocen ECTS daje zarówno ilościowy, jak i jakościowy obraz pracy studenta w uczelni przyjmującej. Podpisaną kopię wykazu zaliczeń (Transcript of Records) powinny otrzymać wszystkie strony, tj. uczelnia wysyłająca, uczelnia przyjmująca oraz student.

Studenci zdobywający wiedzę w tym systemie, za pracę wykonaną w którejkolwiek z instytucji-uczestników ECTS otrzymają punkty o wartości tak samo respektowanej przez uczelnię wysyłającą i przyjmującą. Transfer punktów pomiędzy uczelniami uwarunkowany jest uprzednim podpisaniem umowy pomiędzy współpracującymi wydziałami/kierunkami uczelni.

Studiujący w systemie ECTS

W programie ECTS mogą wziąć udział wszyscy chętni studenci współpracujących instytucji, jeśli te wyrażają zgodę i dysponują wystarczającą liczbą miejsc. Większość studentów uczestniczących w programie ECTS odwiedzi tylko jedną uczelnię zagraniczną, będzie tam studiować przez określony czas i powróci do uczelni macierzystej. Transfer punktów odbędzie się po powrocie studentów, którzy w pełni wywiążą się z programowych ustaleń dokonanych wcześniej przez uczelnie współpracujące. Studenci ponownie podejmą zajęcia w macierzystej uczelni i nie utracą w ten sposób ciągłości studiów. Decyzja o pozostaniu na uczelni przyjmującej, by uzyskać tam stopień naukowy czy tytuł zawodowy, wiąże się z koniecznością przystosowania własnego programu studiów do przepisów obowiązujących w przyjmującym studenta państwie, uczelni, czy wydziale i wykracza poza program Sokrates Erasmus.

Finansowe wsparcie dla studentów ECTS wyjeżdżających za granicę zapewniają stypendia pobytowe przyznawane w ramach programu SOCRATES/ERASMUS tym studentom, którzy są obywatelami państw Unii Europejskiej, krajów z nią stowarzyszonych, bądź krajów-członków Europejskiego Zrzeszenia Wolnego Handlu (EFTA). Studenci zwolnieni są z opłat za naukę w uczelni przyjmującej. Mogą jednak być zobowiązani do płacenia czesnego w instytucjach macierzystych podczas okresu studiów za granicą. Stypendia motywacyjne należne studentom w ich uczelniach macierzystych nie będą wstrzymane, zawieszone lub zmniejszone na czas studiów za granicą, jeżeli studenci ci otrzymują stypendium programu SOCRATES/ERASMUS. Stypendia programu SOCRATES/ERASMUS nie są przyznawane studentom pierwszego roku studiów. Jednorazowy wyjazd na studia za granicę w ramach SOCRATES/ERASMUS nie może trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż rok.

Koordynatorzy ECTS

Koordynatorzy ECTS w Uniwersytecie Łódzkim